Bevolkingsregisters Memories van Successie Adressen Notariele aktes
Cornelis Mureau (1804-1862)
Cornelis Mureau wordt in 1804 geboren in Wagenberg. Zijn ouders zijn Jean Moreau en Anthonia de Hertog.
Hij groeit op in een gezin van vijf kinderen.
Zijn moeder overlijdt in 1814 als hij nog maar 10 jaar oud is. Als hij 15 en 16 jaar oud is overlijden twee van zijn zussen, in 1819 en 1820.
Hij trouwt twee keer. De eerste keer in 1827 met Cornelia de Been, met wie hij 5 kinderen krijgt. Cornelia overlijdt in 1835, nog maar 35 jaar oud.
Hij hertrouwt 8 maanden later met Maria Pellenaars, met wie hij nog eens 9 kinderen krijgt. Zij overlijdt ook jong, in 1854, op 39-jarige leeftijd.
Cornelis zelf overlijdt in 1862 op 58-jarige leeftijd. In 1863 wordt een uitgebreide inventaris opgemaakt van zijn nalatenschap
en alles onder de kinderen verdeeld.
(Aktes uit Regionaal Archief Tilburg)
Doop
Cornelis Mureau wordt op 16 januari 1804 gedoopt in Wagenberg. Zijn ouders zijn Jean Moreau en Anthonia de Hertog.
-
1804: Die 16e januarii Baptisatus e (est) Cornelius, filius leg(itimus)
Joannis Moreau ex noele ultrajectensis ad mosam et
Antoniae Cornelii den Hertog ex terheijden.
Susceperunt Cornelius den Hertog (pro quo Cornelius van Keulen) et Petronella Kouwenberg (pro qua Joanna Adriaanse). -
1804: Op 16 januari is gedoopt Cornelius wettige zoon van Johannes Moreau
uit..... de buurt van Maastricht en Antonia Cornelisdr den Hertog uit Terheijden.
Peetvader Cornelis den Hertog (voor wie (in de plaats) Cornelis van Keulen) en Petronella Kouwenberg (voor wie Johanna Adriaanse)
N.B. De peetouders zijn de grootouders aan moeders zijde.
Cornelis groeit op in een gezin met 1 jongere broer en 3 zussen. In het jaar 1814, als hij nog maar 10 jaar oud is, gebeurt er veel. In het voorjaar overlijdt zijn moeder, 35 jaar oud. Zijn vader Jean wil al weer snel trouwen en gaat in november van hetzelfde jaar in ondertrouw met Johanna van der Klundert. Deze overlijdt echter drie weken later, een week na de geboorte van hun zoontje, Anthony, nog voordat ze kunnen trouwen. Dit broertje van Cornelis overlijdt een dag na de moeder.
De jeugd van Cornelis kan niet gemakkelijk geweest zijn. Na de gebeurtenissen in 1814 overlijdt in 1819,
als Cornelis 15 jaar is, eerst zijn jongste zus Petronella, op 7-jarige leeftijd, en
een jaar later zijn oudste zus Maria Catharina, 18 jaar oud. Zijn vader is in op dat moment, in 1820, 44 jaar oud.
Hij heeft dan de zorg voor drie kinderen: Cornelis (16 jaar), Johannes (14 jaar) en Maria (11 jaar).
Het is in dit gezin dat Cornelis opgroeit.
De derde zus, Maria, zal niet trouwen. Zij zal in haar latere leven voor haar vader Jean Moreau zorgen.
De twee jaar jongere broer Johannes heeft een heel eigen koers gevaren.
Hij heeft op uiteenlopende adressen in West Brabant gewoond, waar hij bij verschillende families als dienstknecht heeft gewerkt.
Hij trouwt uiteindelijk op 60-jarige leeftijd met de 39-jarige Catharina van Donk en overlijdt in 1882, zonder kinderen na te laten.
Daarmee is Cornelis dus de enige die de naam voortzet.
Cornelis is in 1823 in militaire dienst gegaan. In die periode moesten jongeren 5 jaar dienst doen, tussen hun 18e en 23e jaar. Je hoefde niet in dienst als je uitgeloot werd, als je te klein was, of vanwege broederdienst. Hij ging op 3 April 1823 in dienst, bij de 7e Afdeling Infanterie. Omdat hij nog in dienst zat toen hij in 1827 trouwde moest hij toestemming krijgen van zijn Commandant.
Twee huwelijken
Cornelis trouwt twee keer. De eerste keer in 1827 met Cornelia de Been. Hij is 23, zij 28 jaar oud. Ze krijgen 5 kinderen. Het vierde en vijfde kind wordt levenloos geboren. Dat laatste kind wordt Cornelia fataal en zij overlijdt in maart 1835, op 35-jarige leeftijd, een dag na de bevalling. Cornelis zelf is dan nog maar 31 en blijft achter met de zorg voor 3 zeer jonge kinderen.
-
Akte nr 15: In het jaar 1835, den 26 Maart ten negen ure desmorgens compareerden voor ons
Cornelius Anselmus Segers, Burgermeester officier van den Burgerlijken Stand der Gemeente Terheijden Kanton Oosterhout Arrondissement Breda:
Willebrordus van der Sanden, rietdekker, oud 72 jaren, en Johannes Mureau, arbeider, oud 63 jaren, beide wonende in deze gemeente,
dewelke aan ons hebben verklaard dat op heden ten 3 ure des ochtends Cornelia de Been, arbeidster, oud 34 jaren, geboren en wonende binnen deze gemeente, echtgenote van Cornelis Mureau, dochter van Adriaan de Been en van Cornelia van der Sanden, in het huis wijk G nummer 352 is gestorven.
Nadat van deze voorlezing is gedaan aan de comparanten heeft de eerste comparant met ons geteekend, en de laatstgenoemde verklaard niet te kunnen schrijven
Geboorte/overlijden van het kind dat de dood van Cornelia tot gevolg had (een dag eerder dus, op 25 maart 1835)
wordt wel aangegeven door vader Cornelis. Hij kan, in tegenstelling tot zijn vader, wel schrijven
en we zien dan voor het eerst, in 1835, de handtekening van Cornelis, in een heel moderne spelling. Grootvader Johannes is bij deze aangifte ook aanwezig, nu als getuige.
Cornelis hertrouwt 8 maanden later, nog in datzelfde jaar, op 29 november 1835 met de 20-jarige Maria Pellenaars. Hij is dan 31 jaar oud. Zij krijgen tussen 1837 en 1852 nog eens 9 kinderen.
In 1843 overlijden, kort na elkaar, zijn schoonvader Pieter Pellenaars (in november) en zijn vader Jean Mureau (in december).
In 1846 vinden we Cornelis terug in de Notariele Aktes in Terheijden, als hij een klein stukje grond aan de Wagenbergse straat koopt. Het gaat om, wat in de akte genoemd wordt, een hoekje grond, afgezet met paaltjes. Het heeft niet eens een eigen vermelding in het kadaster, zo klein is het. Johannes van Meel en Maria de Graaf, eigenaren van perceel D266 in Wagenberg, staan dat stukje grond af, zodat Cornelis bij de Wagenbergse Straat kan komen (zie Aankoopakte grond). Perceel D266 ligt op de kadasterkaart tegenover perceel D342 (Wagenbergse straat 25), waar Cornelis tussen 1850-60 ingeschreven staat.
Ook zijn tweede vrouw, Maria Pellenaars overlijdt jong. Ze is 39 jaar oud als ze in 1854 overlijdt. Cornelis is dan inmiddels 50.
-
Akte nr 8: In het jaar 1854, den 13 Maart verschenen voor ons Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Terheijden:
Antonie Nuijten, oud 36 jaren, bouwman, wonende binnen deze gemeente en Antonie Broeken, oud 42 jaren, linnenwever, wonende mede alhier,
dewelke aan ons hebben verklaard dat op den 13 Maart dezes jaars, om drie ure des morgens, binnen deze gemeente is overleden: Maria Pellenaars, 39 jaren, arbeidster, geboren en wonende binnen deze gemeente, dochter van Pieter Pellenaars, overleden en van Adriana van Rijsewijk, zonder beroep, mede aldaar woonachtig, echtgenoote van Cornelis Mureau.
Waarvan akte: .....
Zo krijgt Cornelis op zijn vijftigste een grote verantwoordelijkheid voor een gezin van, op dat moment, 10 kinderen, waarvan er zeven (allen kinderen uit zijn tweede huwelijk) jonger zijn dan 16 jaar. De kinderen uit het eerste huwelijk zijn al wel ouder dan 20.
Van de kinderen uit het eerste huwelijk overleeft slechts de oudste dochter Anthonia (1828-1918). Zij zal later, in 1863, een belangrijke rol in het gezin krijgen. Na het overlijden van hun vader Cornelis, neemt ze de zorg van de overgebleven kinderen op zich. De beide zonen uit het eerste huwelijk overlijden jong. Adriaan (1829-1857) overlijdt in 1857 op 27-jarige leeftijd. Johannes (1830-1864) trouwt in 1864, maar overlijdt 1 maand na zijn huwelijk in 1864, nog maar 33 jaar oud. Zijn overlijden wordt zowel in Zuid-Beijerland als in Made geregistreerd. Hij werkte waarschijnlijk in de eerste plaats en woonde nog in Made.
Van de kinderen uit het tweede huwelijk overlijdt Adriana (1837-1837) binnen twee maanden, Pieter (1839-1857) wordt slechts 17 jaar oud, de tweede Adriana (1843-1844) overlijdt na 9 maanden en Willebrordus (1847-1860) overlijdt op 12-jarige leeftijd. Mogelijk heerste er in 1857 een besmettelijke ziekte. Pieter uit het tweede huwelijk en Adriaan uit het eerste huwelijk overlijden in 1857 binnen 3 maanden na elkaar. In de Memorie van Successie van Adriaan en in de Memorie van Successie van Pieter staat dat er kosten (schulden) zijn gemaakt voor medicijnen en visites. Adriana heeft geen spannende Memorie van Successie, daarvoor is ze te jong (van de andere kinderen is geen Memorie van Successie gevonden).
In die periode moesten jonge mannen vanaf 18 jaar voor 5 jaar aan hun militaire dienstplicht voldoen. Van de 8 zonen van Cornelis zijn er 2 in militaire dienst gegaan.
Overlijden
Cornelis Mureau overlijdt in 1862 op 58-jarige leeftijd.
-
Akte nr 79: In het jaar 1862, den 29 December verschenen voor ons Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Terheijden:
Antonie van Alphen, oud 27 jaren, bouwman, wonende alhier en Franciscus van den Kieboom, oud 40 jaren, wagenmaker, wonende mede alhier,
dewelke aan ons hebben verklaard, dat op den 29 December dezes jaars, om half drie des namiddags, binnen deze gemeente is overleden: Cornelis Mureau, 58 jaren, daglooner, geboren en wonende alhier, zoon van Johannes Mureau en van Antonia den Hertog, beiden overleden, weduwnaar van Maria Pellenaars.
Waarvan akte: .....
| Mem Succ Maria Pellenaars | 13-03-1854 |
| Inventarisatie nalatenschap | 28-02-1863 |
| Mem Succ Cornelis Mureau | 10-03-1863 |
| Verkoop roerende goederen | 10-03-1863 |
| Voorlopige Verkoop huis | 13-03-1863 |
| Verkoop huis | 20-03-1863 |
| Inventarisatie nalatenschap | 29-06-1863 |
| Hypotheek op huis Cornelis jr | 10-05-1873 |
| Verkoop huis (1) | 24-12-1917 |
| Verkoop huis (2) | 07-01-1918 |
In de periode 28 februari tot 29 juni 1863 wordt een hele reeks aktes opgemaakt die allemaal te maken hebben met de nalatenschap van Cornelis Mureau (1804-1862). Hij had veel bezittingen, roerend goed en onroerend goed, waarvan eerst een inventarisatie wordt gemaakt. Dan worden de roerende goederen verkocht. Vervolgens is er een, wat men noemt, voorlopige verkoop, waarbij de verkoopprijzen worden neergezet. Dan volgt de verkoop zelf. Ter afsluiting wordt dan nogmaals een inventaris opgemaakt.
De inventaris levert een mooi inkijkje in de bezittingen van Cornelis. Er staan dingen op als: potten en pannen, maar ook een koe, een geit, kippen, een partij aardappelen, etc. etc.
Voor wat betreft het onroerend goed staat in de Memorie van Successie die behoort bij zijn overlijden (opgesteld 10 maart 1863) dat zijn nalatenschap bestaat uit de helft van een huis, kadastraal D862 (4 roeden, 40 ellen). Hij had dat volgens de Memorie van Successie in 1854 van zijn vrouw Maria Pellenaars geerfd (pas bij de verkoop in 1917 wordt gemeld dat het aan de Wagenbergse straat ligt). In die Memorie staat dat een vierde van dat huis gaat naar de kinderen, maar omdat Cornelis de voogd was van zijn minderjarige kinderen ging dat deel automatisch naar hem. Van dit huis van Maria Pellenaars is verder geen notarisakte gevonden. Ze wonen in 1854 in Wagenberg op het adres D132, dus dat zou dat huis kunnen zijn.
Het onroerend goed uit de nalatenschap van Cornelis senior komt voornamelijk terecht bij de oudste zoon Cornelis junior (1838-1922). Dat gaat dan om het huis en de grond. Dat gaat niet helemaal vanzelf. Alle kinderen, op Cornelis na, zijn voor de toen geldende wet nog minderjarig (jonger dan 24). Alleen Cornelis zit met zijn 25 jaar net boven die grens. Dat is best nog wel jong voor de aankoop van een huis en dat is waarschijnlijk de reden dat de man van zijn oudste zus Anthonia, oom Pieter van Dijk, het huis namens hem koopt. Anthonia en haar man trekken er aanvankelijk in (Bev Reg 1860-1870) en nemen de zorg voor de jongste kinderen op zich.
Cornelis jr blijft eerst nog inwonen bij een andere oom, Pieter de Been, voordat hij in 1867 na zijn huwelijk met Bastiana Ansems in dat huis gaat wonen: D132 dat omgenummerd lijkt te worden tot D205. Hij neemt in 1873 een hypotheek op het huis.
Uiteindelijk wordt het oude huis van Cornelis sr in 1918 verkocht, door de kinderen van Cornelis jr, die gemachtigd zijn door Cornelis jr zelf. De laatste is in 1916 verhuisd naar het RK Gasthuis op de Haagdijk 180 in Breda. Zo verdwijnt het oude huis (Kadaster D862) uit de familie.
Pas dan wordt in de verkoopakte expliciet vermeld dat het gaat om een huis aan de Wagenbergse straat. Het lijkt erop dat Cornelis sr en Cornelis jr hun leven lang in de Wagenstraat / Wagenbergsestraat gewoond hebben. (Zie adressen Cornelis sr (1804-1862)).
Adressen
Het gezin van Cornelis Mureau heeft altijd gewoond in Wagenberg. Adressen werden in het begin van de 19e eeuw weergegeven via een wijkletter en een huisnummer. Deze worden genoemd in de Bevolkings Registers en soms ook in de Memories van Successie en in de Aktes van de Burgerlijke Stand. Aangezien er herindelingen en hernummeringen hebben plaatsgevonden is het niet eenvoudig om adressen van toen te herleiden tot een adres van nu. Na het nodige puzzelwerk, met behulp van een vergelijking met het kadaster van 1832, zijn de volgende adressen voor Cornelis gevonden:- 1826-1828: F324 Wagenstraat 66-68
- 1828-1846: F318/F348 Wagenstraat 50
- 1846-1860: 330b/D132 Wagenstraat 25
- 1860-1870: D158 Wagenstraat 88
De inboedel uit de erfenis van 1862 wordt verdeeld onder alle kinderen, maar het huis gaat naar zijn zoon Cornelis jr. Het zal in de familie blijven tot in 1917, wanneer het door de kleinzoon van Cornelis verkocht wordt en de familie verlaat. Op dat moment wordt vermeld dat het gaat om een "huis en erf in de Wagenbergsche Straat onder Terheijden" (geen straatnummer).
1863: De oudste dochter Anthonia en de ooms en tantes vangen het gezin op
Na het overlijden van Cornelis in december 1862 blijven er nog 6 inhuis wonende kinderen over: Johannes (32), Cornelis (24), Antonie (21), Jacobus (17), Simon (12), Maria (10). Op Johannes en Cornelis na worden alle kinderen voor de wet nog beschouwd als minderjarig. De grens ligt in die jaren op de leeftijd van 24 jaar. Ze worden opgenomen in verschillende gezinnen, nl. van oom Pieter de Been, tante Elisabeth Pellenaars en van de oudste zua Anthonia (35). De laatste was in 1858 vanuit Wagenberg naar Made verhuisd en daar in 1861 getrouwd, maar keert in maart 1863 terug naar het ouderlijk huis in Wagenberg. Dat kan worden nagegaan in de Bevolkings Registers en in het overzicht van de adressen.Er worden uiteindelijk maar zes kinderen ouder dan 33. Adriaan overlijdt in 1857 op zijn 18e, Johannes trouwt in 1864, maar overlijdt al 1 maand na zijn huwelijk (zie genealogisch overzicht) op zijn 33e. Dat is ruim een jaar na het overlijden van zijn vader. Anthonia is in 1861 getrouwd, de overige kinderen trouwen in de jaren daarna. De overgebleven vier zonen zullen de naam Mureau verder in Nederland verspreiden.
| Anthonia (1828-1918) |
Cornelis (1838-1922) |
Antonie (1841-1923) |
Jacobus (1845-1886) |
Simon (1850-1929) |
Maria (1852-1918) |