Bevolkingsregisters     Memories van Successie   Adressen   Notariele aktes

Cornelis Mureau (1804-1862)

Ouders:	Jean Moreau / Jan Mureau en Anthonia de Hertog
Broers en zussen:	Maria Catharina     Cornelis     Johannes     Maria     Petronella

 

Cornelis Mureau is de vader van alle Mureau's in Nederland. Hij krijgt 14 kinderen, waarvan vier zonen de naam in Nederland zullen verspreiden.

Hij wordt in 1804 geboren in Wagenberg. Zijn ouders zijn Jean Moreau en Anthonia de Hertog. Hij groeit op in een gezin van vijf kinderen. Zijn moeder overlijdt in 1814 als hij nog maar 10 jaar oud is. Als hij 15 en 16 jaar oud is overlijden twee van zijn zussen, in 1819 en 1820.
Hij trouwt twee keer. De eerste keer in 1827 met Cornelia de Been, met wie hij 5 kinderen krijgt (waarvan 2 levenloos). Cornelia overlijdt in 1835, nog maar 35 jaar oud, na de geboorte van het tweede levenloze kind.
Hij hertrouwt 8 maanden later met Maria Pellenaars, met wie hij nog eens 9 kinderen krijgt. Zij overlijdt ook jong, in 1854, op 39-jarige leeftijd.
Cornelis zelf overlijdt in 1862 op 58-jarige leeftijd. In 1863 wordt een uitgebreide inventaris opgemaakt van zijn nalatenschap en alles onder de kinderen verdeeld.

(Aktes uit Regionaal Archief Tilburg)

 

Doop

Cornelis Mureau wordt op 16 januari 1804 gedoopt in Wagenberg. Zijn ouders zijn Jean Moreau en Anthonia de Hertog.

• 1804: Die 16e januarii Baptisatus e (est) Cornelius, filius leg(itimus) Joannis Moreau ex noele ultrajectensis ad mosam et Antoniae Cornelii den Hertog ex terheijden.
  Susceperunt Cornelius den Hertog (pro quo Cornelius van Keulen) et Petronella Kouwenberg (pro qua Joanna Adriaanse).
• 1804: Op 16 januari is gedoopt Cornelius wettige zoon van Johannes Moreau uit..... de buurt van Maastricht en Antonia Cornelisdr den Hertog uit Terheijden.
  Peetvader Cornelis den Hertog (voor wie (in de plaats) Cornelis van Keulen) en Petronella Kouwenberg (voor wie Johanna Adriaanse)

N.B. De peetouders zijn de grootouders aan moeders zijde.

 

Jeugd

Cornelis groeit op in een gezin met 1 jongere broer en 3 zussen. In het jaar 1814, als hij nog maar 10 jaar oud is, gebeurt er veel. In het voorjaar overlijdt zijn moeder, 35 jaar oud. Zijn vader Jean wil al weer snel trouwen en gaat in november van hetzelfde jaar in ondertrouw met Johanna van der Klundert. Deze overlijdt echter drie weken later, een week na de geboorte van hun zoontje, Anthony, nog voordat ze kunnen trouwen. Dit broertje van Cornelis overlijdt een dag na de moeder.

• Zie: de dramatische gebeurtenissen in het jaar 1814

De jeugd van Cornelis kan niet gemakkelijk geweest zijn. Na de gebeurtenissen in 1814 overlijdt in 1819, als Cornelis 15 jaar is, eerst zijn jongste zus Petronella, op 7-jarige leeftijd, en een jaar later zijn oudste zus Maria Catharina, 18 jaar oud. Zijn vader, 44 jaar oud, krijgt dan plotseling de zorg voor drie kinderen: Cornelis (16 jaar), Johannes (14 jaar) en Maria (11 jaar). Het is in dit gezin dat Cornelis opgroeit.
Zijn twee jaar jongere broer Johannes heeft een heel eigen koers gevaren. Hij heeft op uiteenlopende adressen in West Brabant gewoond, waar hij bij verschillende families als dienstknecht heeft gewerkt. Hij trouwt uiteindelijk op 60-jarige leeftijd (!) met de 39-jarige Catharina van Donk. Hij overlijdt in 1882, zonder kinderen na te laten. Daarmee is Cornelis dus de enige die de naam voortzet.

• Zie: het bijzondere leven van broer Johannes Moreau (1806-1882)

Zijn zus Maria blijft tot het laatst bij haar vader wonen. Ze trouwt niet.

 

Militaire Dienst

Cornelis is in 1823 in militaire dienst gegaan. In die periode moesten jongeren 5 jaar dienst doen, tussen hun 18e en 23e jaar. Cornelis was 5 voet, 1 duim en twee streken. Deze maten verschilden een beetje per regio Een voet is ongeveer 30cm, 1 duim is ongeveer 2.5 cm, een streep een millimeter. Dus ongeveer 150-155cm, voor die tijd normaal. Er is verder geen beschrijving van hem. Je hoefde niet in dienst als je uitgeloot werd, als je te klein was, of vanwege broederdienst. Hij ging op 3 April 1823 in dienst, bij de 7e Afdeling Infanterie. Omdat hij nog in dienst zat toen hij in 1827 trouwde moest hij toestemming krijgen van zijn Commandant (zie complete aktes).

 

Twee huwelijken

Cornelis trouwt twee keer. De eerste keer in 1827 met Cornelia de Been. Hij is 23, zij 28 jaar oud. Ze krijgen 5 kinderen. Het vierde en vijfde kind wordt levenloos geboren. Dat laatste kind wordt Cornelia fataal en zij overlijdt in maart 1835, op 35-jarige leeftijd, een dag na de bevalling. Cornelis zelf is dan nog maar 31 en blijft achter met de zorg voor 3 zeer jonge kinderen.

• Akte nr 15: In het jaar 1835, den 26 Maart ten negen ure desmorgens compareerden voor ons Cornelius Anselmus Segers, Burgermeester officier van den Burgerlijken Stand der Gemeente Terheijden Kanton Oosterhout Arrondissement Breda:
  Willebrordus van der Sanden, rietdekker, oud 72 jaren, en Johannes Mureau, arbeider, oud 63 jaren, beide wonende in deze gemeente,
  dewelke aan ons hebben verklaard dat op heden ten 3 ure des ochtends Cornelia de Been, arbeidster, oud 34 jaren, geboren en wonende binnen deze gemeente, echtgenote van Cornelis Mureau, dochter van Adriaan de Been en van Cornelia van der Sanden, in het huis wijk G nummer 352 is gestorven.
  Nadat van deze voorlezing is gedaan aan de comparanten heeft de eerste comparant met ons geteekend, en de laatstgenoemde verklaard niet te kunnen schrijven

Het adres G352 wijkt af van alle andere adressen die bekend zijn van het gezin van Cornelis. Maria is kennelijk niet in haar eigen huis overleden. Ze had de dag tevoren een levenloos kind ter wereld gebracht en was daarom (onverwachte geboorte?) mogelijk in een ander huis. De aangifte van haar overlijden wordt niet gedaan door Cornelis, maar door de, inmiddels 59-jarige, schoonvader Johannes Mureau oftewel Jean Moreau (in de akte staat abusievelijk dat hij 63 is). Hij ondertekent niet, omdat hij niet kan schrijven. Cornelia laat bij haar overlijden niets na. Dat blijkt uit het Certificaat van Onvermogen dat na haar dood wordt opgesteld.

Geboorte/overlijden van het kind dat de dood van Cornelia tot gevolg had (een dag eerder dus, op 25 maart 1835) wordt wel aangegeven door vader Cornelis. Hij kan, in tegenstelling tot zijn vader, wel schrijven en we zien dan voor het eerst, in 1835, de handtekening van Cornelis, in een heel moderne spelling. Grootvader Johannes is bij deze aangifte ook aanwezig, nu als getuige.

Cornelis hertrouwt 8 maanden later, nog in datzelfde jaar, op 29 november 1835 met de 20-jarige Maria Pellenaars. Hij is dan 31 jaar oud. Zij krijgen tussen 1837 en 1852 nog eens 9 kinderen.

In 1843 overlijden, kort na elkaar, zijn schoonvader Pieter Pellenaars (in november) en zijn vader Jean Mureau (in december).

Ook zijn tweede vrouw, Maria Pellenaars overlijdt jong. Ze is 39 jaar oud als ze in 1854 overlijdt. Cornelis is dan inmiddels 50.

• Akte nr 8: In het jaar 1854, den 13 Maart verschenen voor ons Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Terheijden:
  Antonie Nuijten, oud 36 jaren, bouwman, wonende binnen deze gemeente en Antonie Broeken, oud 42 jaren, linnenwever, wonende mede alhier,
  dewelke aan ons hebben verklaard dat op den 13 Maart dezes jaars, om drie ure des morgens, binnen deze gemeente is overleden: Maria Pellenaars, 39 jaren, arbeidster, geboren en wonende binnen deze gemeente, dochter van Pieter Pellenaars, overleden en van Adriana van Rijsewijk, zonder beroep, mede aldaar woonachtig, echtgenoote van Cornelis Mureau.
  Waarvan akte: .....
   

Maria heeft geen testament opgesteld. Uit de Memorie van Successie kan opgemaakt worden wat haar bezittingen zijn:

 

Kinderen

Zo krijgt Cornelis op zijn vijftigste een grote verantwoordelijkheid voor een gezin van, op dat moment, 10 kinderen, waarvan er zeven (allen kinderen uit zijn tweede huwelijk) jonger zijn dan 16 jaar. De kinderen uit het eerste huwelijk zijn al wel ouder dan 20.

Kinderen uit het eerste huwelijk met Cornelia de Been:
• Anthonia (1828-1918) is de oudste dochter, uit het eerste huwelijk. Zij zal een belangrijke rol in het gezin krijgen na het overlijden van hun vader Cornelis. Dan neemt ze de zorg van de overgebleven kinderen op zich.
• Adriaan (1829-1857) overlijdt in 1857 op 27-jarige leeftijd. Hij is ziek.
• Johannes (1830-1864) trouwt in 1864, maar overlijdt 1 maand na zijn huwelijk in 1864, nog maar 33 jaar oud, in Zuid-Beijerland. Hij woonde in Made dus hij was daar waarschijnlijk om te werken
  
  Kinderen uit het huwelijk met Maria Pellenaars:
• Adriana (1837-1837) is de oudste dochter uit het tweede huwelijk. Zij overlijdt binnen twee maanden na haar geboorte. Er wordt een Memorie van Successie ogesteld, maar daar staat uiteraard niets in.
• Cornelis (1838-1922) trouwt in 1867 in Made met Bastiana Ansems. Hij is de stamvader van de rode tak.
• Pieter (1839-1857) wordt slechts 17 jaar oud. hij overlijdt in 1857, 3 maanden na zijn oudere broer Adriaan. Hij was ook ziek, net als zijn broer.
• Antonie (1841-1923) trouwt in 1871 in Made met Bastiana van der Vaart. Hij is opzichter op het eiland Tiengemeten en later in de Biesbosch. Ze gaan wonen in Made, Tiengemeten (gemeente Z-Beijerland), Werkendam en weer Made. Hij is de stamvader van de groene tak.
• Adriana (1843-1844) overlijdt na 9 maanden
• Jacobus (1845-1886) trouwt in 1872 in Wagenberg met Adriana van der Made. Ze gaan wonen in Oosterhout en Wagenberg. Hij is de stamvader van de blauwe tak.
• Willebrordus (1847-1860) overlijdt op 12-jarige leeftijd in 1860, 3 jaar na zijn broers Adriaan en Pieter.
  Zo verliest Cornelis dus in 3 jaar tijd 3 zonen, kinderen die allemaal al een leeftijd hadden.
• Simon (1850-1929) trouwt in 1878 in Zwaluwe met Antonia Brouwers. Ze gaan wonen in Zwaluwe. Simon is schipper. Hij is de stamvader van de oranje tak.
• Maria (1852-1918) is twee keer getrouwd geweest. Eerst in 1875 in Raamsdonk met Petrus Maria Zijlmans. Na diens overlijden in 1880 is ze in 1883 hertrouwd met Petrus Snijders, ook in Raamsdonk.

 

Overlijden

Cornelis Mureau overlijdt in 1862 op 58-jarige leeftijd.

• Akte nr 79: In het jaar 1862, den 29 December verschenen voor ons Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Terheijden:
  Antonie van Alphen, oud 27 jaren, bouwman, wonende alhier en Franciscus van den Kieboom, oud 40 jaren, wagenmaker, wonende mede alhier,
  dewelke aan ons hebben verklaard, dat op den 29 December dezes jaars, om half drie des namiddags, binnen deze gemeente is overleden: Cornelis Mureau, 58 jaren, daglooner, geboren en wonende alhier, zoon van Johannes Mureau en van Antonia den Hertog, beiden overleden, weduwnaar van Maria Pellenaars.
  Waarvan akte: .....
   

Cornelis heeft geen testament opgesteld. Dat betekent dat een inventaris moet worden opgemaakt en dat zijn nalatenschap moet worden verdeeld onder de kinderen. Er staan heel leuke dingen vermeld bij de inventarisatie. Sommige items zijn helaas onleesbaar of duiden, in oud-Nederlands, voorwerpen aan die wij niet kennen.

 

Adressen

Het gezin van Cornelis Mureau heeft altijd gewoond in Wagenberg. Adressen werden in het begin van de 19e eeuw weergegeven via een wijkletter en een huisnummer. Deze worden genoemd in de Bevolkings Registers en soms ook in de Memories van Successie en in de Aktes van de Burgerlijke Stand. Aangezien er herindelingen en hernummeringen hebben plaatsgevonden is het niet eenvoudig om adressen van toen te herleiden tot een adres van nu. Na het nodige puzzelwerk, met behulp van een vergelijking met het kadaster van 1832, zijn de volgende adressen voor Cornelis gevonden:

• 1826-1828: F324 Wagenstraat 66-68
• 1828-1846: F318/F348 Wagenstraat 50
• 1846-1860: 330b/D132 Wagenstraat 25
• 1860-1870: D158 Wagenstraat 88

Cornelis laat na zijn dood in 1862 een huis en inboedel na, waarbij wordt vermeld dat het gaat om het kadasterperceel D862. Dit perceel is niet terug te vinden in het kadaster van 1832, mogelijk is de kadasterindeling na 1850 aangepast. Maar in de Memorie van Successie van zijn vrouw Maria Pellenaars in 1854, wordt niet alleen vermeld dat zij is overleden in huis D132 maar ook dat ze nalaat: "een huis en erve gelegen in Terheijden, kadastraal bekend Sectie D862". Het is dus heel waarschijnlijk dat kadasterperceel D862 verwijst naar huisadres D132, met andere woorden Wagenstraat 25.

De inboedel uit de erfenis van 1862 wordt verdeeld onder alle kinderen, maar het huis gaat naar zijn zoon Cornelis jr. Het zal in de familie blijven tot in 1917, wanneer het door de kleinzoon van Cornelis verkocht wordt en de familie verlaat. Op dat moment wordt vermeld dat het gaat om een "huis en erf in de Wagenbergsche Straat onder Terheijden" (geen straatnummer).

 

1863: De oudste dochter Anthonia en de ooms en tantes vangen het gezin op

Na het overlijden van Cornelis in december 1862 blijven er nog 6 inhuis wonende kinderen over: Johannes (32), Cornelis (24), Antonie (21), Jacobus (17), Simon (12), Maria (10). Op Johannes en Cornelis na worden alle kinderen voor de wet nog beschouwd als minderjarig. De grens ligt in die jaren op de leeftijd van 24 jaar. Ze worden opgenomen in verschillende gezinnen, nl. van oom Pieter de Been, tante Elisabeth Pellenaars en van de oudste zua Anthonia (35). De laatste was in 1858 vanuit Wagenberg naar Made verhuisd en daar in 1861 getrouwd, maar keert in maart 1863 terug naar het ouderlijk huis in Wagenberg. Dat kan worden nagegaan in de Bevolkings Registers en in het overzicht van de adressen.

Schoonmoeder Adriana van Rijs(e)wijk speelt verder geen rol bij de opvang van de kinderen. Zij was oud. Ze overlijdt in 1870, 86 jaar oud (volgens de overlijdensakte 90, maar dat komt doordat de aangevers op zo'n moment niet weten hoe oud zo iemand echt is, ze was geboren in 1783). Voor die tijd was ze zeer oud, 79 bij het overlijden van haar schoonzoon. Ze had waarschijnlijk zelf meer hulp nodig dan zij anderen kon bieden.

Er worden uiteindelijk maar zes kinderen ouder dan 33. Anthonia is in 1861 getrouwd, de overige kinderen trouwen in de jaren daarna. De overgebleven vier zonen zullen de naam Mureau verder in Nederland verspreiden.

De overlevende kinderen van Cornelis

Anthonia (1828-1918)

Cornelis (1838-1922)

Antonie (1841-1923)

Jacobus (1845-1886)

Simon (1850-1929)

Maria (1852-1918)