De stamboom van Mureau

Terheijden wijkindeling   Belasting Hertog   Adressen Cornelis Hertog

Cornelis den Hertog (1756-1813)

Cornelis de Hertog is de schoonvader van Jean Moreau. Ze zijn met elkaar in contact gekomen via Petronella Kouwenberg, de vrouw van Cornelis, en haar halfbroer Anthonij Kouwenberg. Deze laatste heeft Jean omstreeks 1798 halfweg tussen Made en Wagenberg "gevonden" en hem mee naar huis genomen. Uiteindelijk zal Jean in 1801 in Wagenberg trouwen met Anthonia de Hertog, de dochter van Cornelis.

 

  Geboren/Gedoopt Overleden Huwelijk  
Cornelis de Hertog 30-03-1756 Terheijden 15-03-1813 Terheijden    
(1) Maria Vermeer(en) 21-03-1750 Oosterhout 16-01-1783 Terheijden 31-05-1778 Terheijden
Kinderen        
Ant(h)onia de(n) Hertog 09-03-1779 Terheijden 12-03-1814 Terheijden 25-05-1801 Terheijden  
Johannes de Hertog 05-08-1780 Terheijden 18-02-1784 Terheijden    
Cornelia de Hertog 31-07-1782 Terheijden 08-02-1784 Terheijden    
      Tweede Huwelijk  
(2) P'nella Couwenberg 12-02-1762 Terheijden 26-09-1808 Terheijden 29-04-1787 Terheijden  

 

Cornelis den Hertog

Cornelis is de zoon van Anthonij Hartog en Maria van Dorst. Zijn dochter, Anthonia den Hertog, is de echtgenote van Jean Moreau/Jan Mureau.

De familie den Hertog komt uit Wagenberg/Terheijden en kan teruggevonden worden tot aan het einde van de 17e eeuw. De naam komt voor als Hartog(h), Hertog(h), en den Hertog/Hartog.

Voorouders Cornelis de Hertog

Maria van Dorst was eerst op 8 december 1743 in Terheijden getrouwd met Franciscus van Tetering en daarna op 14 october 1753 met Anthony (de) Hertog/Hartog (zie het genealogische overzicht van Maria van Dorst).

Uit het eerste huwelijk kreeg ze twee kinderen: Henricus (1745-1778), en Bartholomeus (1747-1764). Uit het tweede huwelijk kreeg ze vijf kinderen: Thomas (1755-1770), Cornelis (1756-1813), Johannes (1758-1759), Adriana (1769-1832) en Johannes (1762-1789). Ze woonden op het Achterste Eijnde van Wagenberg.

Anthonij en Maria waren op hun beurt kinderen van aan de ene kant Thomas Hartog (beenhakker) en Adriaantje Botermans en aan de andere kant van Bartholomeus van Dorst (brouwersknecht en eigenaar brouwerij de Swaen).

Voor alle voorouders van Cornelis en zijn dochter Anthonia, zie kwartierstaat van Anthonia.

De ouders van Cornelis den Hertog hebben een winkel (ze zijn winkeliers) op het Achterste Eijnde van Wagenberg. Dat is af te leiden uit de Belastinglijsten. Anthony de Hertog/Hartog wordt ook slijter genoemd, dus de winkel zal wel sterke drank verkocht hebben. Hun leven is goed te volgen in de verschillende belastinglijsten.

Vader Anthonij overlijdt in 1772 (Cornelis is dan nog maar zo’n 16 jaar oud) en laat de winkel na aan zijn vrouw Maria van Dorst, die in de jaren daarna “winkelierster” wordt genoemd. Ze zal die winkel nog ongeveer 10 jaar aanhouden. Haar zoon zal af en toe wel in de winkel hebben moeten helpen.

Cornelis trouwt in 1778 op 22-jarige leeftijd met de 28-jarige Maria Vermeer uit Oosterhout. Voordat ze kon trouwen was er een borgbrief opgesteld die aangaf dat Oosterhout haar opvangt als ze financieel in de problemen zou komen. Ze gaan ook wonen op het Achterste Eijnde. Ze krijgen, tussen 1779 en 1782, drie kinderen, waaronder Anthonia (9 maart 1779). Maria overlijdt echter al op 33-jarige leeftijd, op 16 januari 1783. Cornelis blijft zo achter met drie jonge kinderen. Hij is dan zelf nog maar 27 en trekt, om begrijpelijke redenen, weer bij zijn moeder in (goed te volgen in de Belastinglijsten. Het is een moeilijke tijd voor hem, want twee van zijn drie kinderen, Johannes en Cornelia, overlijden kort na elkaar, binnen 10 dagen, in februari 1784. Hij blijft, 28 jaar oud, alleen over met dochter Anthonia.

Na vier jaar alleen hertrouwt hij op 29 april 1787, op 31-jarige leeftijd, met de 25-jarige Petronella Kouwenberg. Hij gaat dan met dochter Anthonia en nieuwe vrouw weer zelfstandig wonen, ook weer op het Achterste Eijnde van Wagenberg. Uit dit huwelijk komen verder geen kinderen (zie de gezinsstaat van de familie Kouwenberg). Na vijf jaar jaar verhuizen zij, in 1792, naar het Voorste Eijnde van Wagenberg om in 1797 weer naar het Achterste Eijnde terug te verhuizen.

Oorlogsschade
Als er troepen in het dorp gelegerd waren moesten bewoners onderdak bieden, of tenminste de ruimte geven om hun tenten op te slaan. Ook Cornelis ontkwam daar niet aan: in 1793 kreeg hij twee mensen te "logeren",
zie inkwartieringen 16 maart 1793.

Als er door militaire activiteiten schade werd geleden, kon schade geclaimd worden. Ook dat heeft Cornelis gedaan, zie Oorlogsschade in 1793, 94 en 95.
Om wat voor schade het in zijn geval ging is niet duidelijk, waarschijnlijk platgetrapte velden.

 

Reservist voor de Bataafse Burgerwacht

In de periode 1797-1799 wordt in Wagenberg een inventarislijst opgesteld van mensen die eventueel dienst zouden kunnen doen in de Bataafse Burgerwacht. Cornelis wordt daarbij ook genoemd. De lijst wordt opgesteld voor mensen van onder de 45 jaar. Het lijkt erop dat hij niet helemaal eerlijk is geweest over zijn leeftijd, want hij zegt dat hij 47 jaar is. Hij is echter geboren in 1756 en dus nog maar 42! Hij had kennelijk geen zin in reservedienst.
Er is op basis van deze lijsten geprobeerd een reconstructie te maken van de adressen. Vermoedelijk woonde Cornelis toen op wat nu Brouwerijstraat 3 is (zie de lijst Bataafse Burgerwacht).

 

Cafehouder

Cornelis heeft vanaf 1798 een cafe. Hij start als tapper/tavernier op 1 juni 1798 (klik op akte)
Slachtgeld 1798 Inv nr 2400_0974 pg 4

Vanaf dit moment wordt hij met regelmaat tavernier genoemd, zowel in de Kleine Specien lijsten als in de lijsten van het Slachtgeld, waarin alcoholaccijns wordt bijgehouden (zie ook de Belastinglijsten). Dit cafe was waarschijnlijk gevestigd op de hierbovengenoemde Brouwerijstraat 3.

In september 1801 verandert hij van herberg.

Gecombineerde Belastingen 1801-02 Inv nr 2400_1403 pg 35
Hieronder de vermelding dat Cornelis van herberg verandert:

Agterste Eijnde
Gecombineerde Belastingen 1801-02 Inv nr 2400_1403 pg 36
Begint hij een nieuw cafe of gaat hij ergens anders werken? Hij verhuist in deze periode, vermoedelijk naar het vlakbij gelegen Adres E13, later omgenummerd tot E259 (Postweg 23-25). Zie hieronder bij adressen.

Cornelis wordt in ieder geval tot aan 1808 tavenier genoemd. Dat wordt op een gegeven moment nog duidelijker wanneer tussen 1806-1808 de gemeente ieder jaar een certificaat gaat uitgeven waarin toestemming wordt gegeven voor het uitoefenen van een beroep, in dit geval het beroep "Tapper", en zelfs ook Herbergier.

Dat stopt in 1808, het jaar dat zijn (tweede) vrouw, Pieternella Kouwenberg, overlijdt. Hij is dan nog maar 52. Hij komt daarna niet meer terug in belastinglijsten of andere archieven. Hij overlijdt in 1813, 57 jaar oud.

 

Veel inwoning

Tijdens zijn leven hebben verschillende familieleden bij hem ingewoond. Het gezin was kennelijk erg begaan met het lot van hun familieleden (en had een groot huis?). Ze hadden, behalve Anthonia, geen kinderen. Dat heeft mogelijk meegespeeld. In de gemaallijsten is te zien wie er ieder jaar bij hen inwoont:

In 1792 trekken Adriaan en Bartholomeus Kouwenberg, voor een jaar, bij hen in. Dit zijn (half)broers van Pieternella, zie "thuisleggers Adriaan en Bart".

In 1797 komt Adriaan weer terug, en een jaar later is er plots ook een Bastiaantje van Wasbeek (2 jaar oud!). Cornelis was getuige bij haar geboorte in 1796 en was haar peetvader, zie "thuislegger Bastiaantje van Wasbeek".

in de jaren 1804, 1805 en 1806 logeert een Pieternella van Groesen bij hen (misschien zelfs wel langer, er zijn geen verdere gemaallijsten).
Zie "thuislegger Petronella van Groesen"

 

Adressen Cornelis den Hertog

Cornelis heeft voornamelijk gewoond op het Achterste Eijnde. Slechts in een korte periode (tussen ongeveer 1792 en 1795) was hij te vinden op het Voorste Eijnde van Wagenberg.

Zie hier voor de volledige uitleg van de adressen na 1795.